Obowiązkowa termomodernizacja domu w 2023 roku

Zerowa emisja. Do tego, przynajmniej w teorii, powinna doprowadzić obowiązkowa termomodernizacja budynków, przeprowadzana pod nadzorem Unii Europejskiej. To oczywiście tylko jeden z wielu kroków w walce z globalnym ociepleniem klimatu, która być może zdecyduje o przyszłości ludzkości. Zgodnie z unijnymi dyrektywami, termomodernizacja musi zostać wdrożona również w Polsce. Dlatego już w tym roku w nadwiślańskim kraju zostaną wprowadzone rozwiązania legislacyjne, pozwalające dopasować rodzime prawo do unijnych dyrektyw. Oznacza to, że wielu Polaków wkrótce czeka obowiązkowy remont. W niniejszym artykule wyjaśnimy, co oznacza termin „obowiązkowa termomodernizacja”, skąd można uzyskać zwiększone dofinansowanie do termomodernizacji, a także jakie prace remontowe należy przeprowadzić. Zapraszamy do lektury!

Spis treści:

1. Normy i regulacje prawne
2. Obowiązkowa termomodernizacja – na czym polega?
3. Klasy energetyczne budynków 
4. Dotacje do termomodernizacji w 2023 roku
5. Program czyste powietrze
6. Program moje ciepło
7. Ulga termomodernizacyjna – czym jest? 
8. Jak rozliczyć ulgę termomodernizacyjną?
9. Ocieplenie domu a termomodernizacja

Obowiązkowa termomodernizacja budynków – normy i regulacje prawne

Termomodernizacja w Polsce zostanie przeprowadzona w myśl dyrektywy Energy Performance of Buildings Directive z 2010 roku, do której ostatnie poprawki naniesiono w 2023 roku. Nie bez znaczenia pozostaje też dyrektywa o efektywności energetycznej z 2012 roku. Najważniejszy pozostaje fakt, że Rzeczpospolita Polska musi dostosować swoje prawo do wyżej wymienionych rozporządzeń. W ich myśl, w całej Unii Europejskiej zużycie energii końcowej powinno zostać obniżone o 11,7% do 2030 roku. Do realizacji szczególnych zobowiązań został pociągnięty sektor publiczny, który jest zmuszony do ograniczenia rocznego zużycia energii, wynoszącego na ten moment 1,9%.

Co ciekawe, Unia nie narzuca z góry sposobu, w jaki powinna być przeprowadzana obowiązkowa termomodernizacja budynków. Wkład każdego kraju zostanie zsumowany, by łącznie osiągnąć obniżkę energii sięgającą 11,7%. Jeżeli nie uda się zrealizować tego celu, unijna komisja zweryfikuje zaangażowanie poszczególnych państw i skoryguje ich wkład. Wzór, który służy obliczeniu wkładu pojedynczego kraju, wykorzystuje takie statystyki jak np. energochłonność, PKB na mieszkańca, rozwój odnawialnych źródeł energii oraz potencjał oszczędności energii.

Dla polskiego obywatela najważniejsze jest to, że w myśl unijnych dyrektyw od 2023 r. świeżo powstające budynki w UE muszą być zeroemisyjne, od 2027 r. zeroemisyjne powinny być także nowe budynki użyteczności publicznej, a do 2050 r. absolutnie wszystkie konstrukcje w Unii powinny charakteryzować się zerową emisją. Na szczęście obywatele mają do dyspozycji pomoc – dofinansowanie w 2023 roku jest łatwiejsze do uzyskania, niż jeszcze kilka lat wcześniej. Każda osoba chcąca skorzystać z dofinansowania na termomodernizację domu powinna zapoznać się z rządowymi programami.

Obowiązkowa termomodernizacja budynków – na czym polega?

Obowiązkowa termomodernizacja budynków to tak naprawdę masowe podniesienie ich standardu energetycznego, dotyczące zarówno obiektów prywatnych, jak i publicznych. Oznacza to wykonanie szeregu kosztownych prac remontowych, a także wycofanie użycia paliw kopalnych w nowych systemach grzewczych, zwłaszcza węgla.

Główne założenia termomodernizacji to:

– montaż systemów wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, 

– zastąpienie urządzeń grzewczych nieemisyjnymi odpowiednikami,

– ocieplenie budynków,

– wymiana stolarki otworowej.

Założenia termomodernizacji są stosunkowo trudne do zrealizowania. Na skalę krajową ich wdrożenie wiąże się z ogromnymi kosztami, jednak montaż nieemisyjnych urządzeń grzewczych to spory wydatek także z perspektywy jednostki. Ułatwić wprowadzenie unijnego planu mają w założeniu dotacje do termomodernizacji. Państwo wdraża programy dofinansowań i ulg, które mają sprawić, by koszty były bardziej przystępne dla obywateli. Warto wspomnieć, że realizacja termomodernizacji nie musi odbyć się w trybie natychmiastowym – budynki powinny zacząć spełniać warunki określonych klas energetycznych w wyznaczonym przez Unię terminie. Należy przy tym dodać, że wprowadzono także obowiązek świadectw energetycznych – klasa energetyczna budynku musi być udokumentowana.

Klasy energetyczne budynków jednorodzinnych

Aby ułatwić termomodernizację, wykorzystuje się system klas poświadczających o efektywności energetycznej budynków, który wejdzie w Polsce do powszechnego użycia w przyszłym roku. Nieruchomości zostaną sklasyfikowane pod kątem energetyki, podobnie jak uczyniono to z urządzeniami elektrycznymi. Każda z nich musi być przypisana do kategorii od A do G. Budynki niskoemisyjne zostaną oznaczone pierwszą literką alfabetu. Z kolei do klasy G zakwalifikują się tzw. wampiry energetyczne. Do określenia klas konieczne jest przeprowadzenie audytu energetycznego.

Budynki mieszkalne o najniższej klasie do 2027 roku powinny zostać zmodernizowane w taki sposób, by spełniać warunki przynależenia przynajmniej do klasy F, a do 2030 roku powinny już należeć do klasy E. Z kolei budynki niemieszkalne do 2027 roku muszą zostać zmodernizowane do poziomu emisji spełniającego warunki klasy E, a w 2030 roku do klasy D. Aby ułatwić wdrożenie planu, rząd zapewnia zwiększone dofinansowanie do termomodernizacji w 2023 roku.

Warto dodać, że od kwietnia bieżącego roku wprowadzono tzw. świadectwo energetyczne, czyli dokument zawierający wszelkie informacje o zapotrzebowaniu nieruchomości na energię. To właśnie te dane pomagają zdeterminować klasę budynku. Ponadto zawiera on też zalecenia – wdrożenie ich umożliwi poprawę efektywności cieplnej budynku. W dokumencie można znaleźć również wskaźniki energetyczne, które ułatwiają sklasyfikowanie budynku. Należą do nich parametry dotyczące m.in.: rocznego zapotrzebowania na energię użytkową, wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię końcową, wskaźnik rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną, a także jednostkowa wielkość emisji CO2 i udział odnawialnych źródeł energii w rocznym zapotrzebowaniu na energię. To właśnie one świadczą o efektywności energetycznej budynków.

Dotacje do termomodernizacji w 2023 roku

Na szczęście obywatele nie są pozostawieni samym sobie z koniecznością dokonania termomodernizacji zamieszkiwanego budynku. Wiele sposobów na uzyskanie dofinansowań jest dostępnych już w 2023 roku – przykładem są, chociażby takie programy, jak Czyste Powietrze, Mój Prąd, Moje Ciepło czy Stop Smog. To jednak nie wszystkie możliwości, bowiem już w 2025 roku będzie można skorzystać z programów unijnych. Właśnie za dwa lata zostanie wdrożony Społeczny Fundusz Klimatyczny, który ma być zasilony środkami pochodzącymi ze sprzedaży praw do emisji CO2 przez sektory transportu oraz budownictwa. W przeprowadzeniu inwestycji w nowe urządzenia grzewcze i odnawialne źródła energii pomocny może okazać się również Krajowy Plan Odbudowy. Wszystko to sprawia, że uzyskanie dotacji do termomodernizacji jest w 2023 roku łatwiejsze niż kiedykolwiek, a w przyszłości stanie się jeszcze prostsze.

Program Czyste Powietrze 2023

Jednym z najbardziej popularnych systemów dotacji do termomodernizacji jest wprowadzony w 2019 roku program Czyste Powietrze. Przez kilka lat trwania był on wręcz oblegany przez Polaków, głównie ze względu na wysokie dopłaty do wymiany tzw. kopciuchów, czyli zanieczyszczających środowisko pieców starej klasy. Zachęcała także wysoka kwota dofinansowania. Przygotowano kilka progów dopłat, dzięki czemu na dotacje do termomodernizacji budynku mogą załapać się też te osoby, które należą do klasy średniej. Najwyższy poziom dofinansowania, przeznaczony dla najbiedniejszych, umożliwia kompleksowe ocieplenie domu oraz instalację odnawialnych źródeł energii. Wymiana pieca nie tylko stanowi krok w kierunku dbania o środowisko, ale też często pozwala zaoszczędzić, dlatego ten rządowy program cieszy się tak dużą popularnością.

Program Moje Ciepło

Dotacje na termomodernizację można w 2023 roku uzyskać także przy pomocy programu Moje Ciepło. W tym przypadku kwota dofinansowania jest nieco niższa, jednak wciąż atrakcyjna. Jego cel to wspieranie rozwoju ogrzewnictwa indywidualnego oraz energetyki prosumenckiej w obszarze powietrznych, wodnych, oraz gruntowych pomp ciepła. Moje Ciepło to dotacja termomodernizacyjna, której beneficjentem może zostać osoba fizyczna będąca współwłaścicielem lub właścicielem nowego budynku jednorodzinnego, czyli takiego, w którego przypadku nie zostało złożone zawiadomienie o zakończeniu budowy, bądź złożono je nie wcześniej niż pierwszego stycznia 2021 roku. Wówczas dofinansowanie na termomodernizację domu musi być przeznaczone na zakup oraz montaż pomp ciepła gruntowych lub powietrznych typu powietrze-powietrze i powietrze-woda. Kwota dotacji może wynieść nawet do 21 tys. zł. na jedną inwestycję.

Ulga termomodernizacyjna – czym jest?

Należy wspomnieć również o wprowadzonej przez rząd uldze termomodernizacyjnej, która zapewnia możliwość odliczenia od podatku wydatków, poniesionych podczas termomodernizacji jednorodzinnego budynku mieszkalnego. To jeden ze sposobów na zachęcenie obywateli do inwestowania w ekologiczne i nowoczesne rozwiązania grzewcze. Ulga jest skierowana do osób prywatnych, dotyczy istniejących nieruchomości. W połączeniu z dofinansowaniami pochodzącymi z programu Czyste powietrze, ulga termomodernizacyjna w 2023 roku stała się naprawdę korzystnym rozwiązaniem pozwalającym niewielkim kosztem zmodernizować dom. To prosty sposób na zwrot kosztów ocieplenia domu.

Ulga termomodernizacyjna to rządowa inicjatywa pozwalająca odliczyć od dochodu koszty poniesionych podczas realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych, których mianem określa się m.in.:

• remont, w którego wyniku następuje zmniejszenie zapotrzebowania na energię służącą do ogrzewania budynku i podgrzewania wody użytkowej,
• częściową bądź całkowitą zamianę źródeł energii na źródła odnawialne, jak również zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji,
• montaż przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła i likwidację lokalnego źródła ciepła.

Odliczeniu podlegają m.in. koszty materiałów budowlanych wykorzystanych podczas kompleksowej termomodernizacji budynku, koszty przeprowadzenia audytu energetycznego i wykonania związanej z nim dokumentacji, a także koszt zakupu kotła gazowego kondensacyjnego, elementów składających się na instalację, pomp ciepła czy też wentylacji mechanicznej. Załapuje się nawet wymiana okien na bardziej szczelne. Odliczane przy pomocy ulgi wydatki muszą być wymienione w załączniku do rozporządzenia Ministra Inwestycji i Rozwoju z 21 grudnia 2018 r. w sprawie określenia wykazu rodzajów materiałów budowlanych, urządzeń i usług związanych z realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Ponadto przedsięwzięcia należy zakończyć w ciągu 3 lat od momentu poniesienia pierwszego związanego z nimi wydatku i nie mogą być finansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej bądź wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Ulga termomodernizacyjna – jak ją rozliczać w 2023 roku?

Ulga to nie to samo co standardowa dotacja termomodernizacyjna. Odlicza się ją w zeznaniu podatkowym od dochodu opodatkowanego podatkiem liniowym, opodatkowanego według skali podatkowej bądź podlegającego opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Warto pamiętać, że odliczona kwota może wynieść maksymalnie 53 tys. zł. W przypadku wydatków opodatkowanych podatkiem VAT kwotę ulgi odlicza się, uwzględniając podatek od towarów i usług. Aby odliczyć ulgę termomodernizacyjną, należy wypełnić zeznanie podatkowe PIT-36, PIT-36L, PIT- 37 lub PIT-28 i załączyć do niego zawierający informację o odliczeniach PIT/0. Oznacza to oczywiście, że wszystkie wydatki muszą być udokumentowane fakturą, wystawioną przez czynnego podatnika VAT. Dopiero wtedy możliwe jest przeprowadzenie kompleksowej termomodernizacji budynku.

Ocieplenie domu a obowiązkowa termomodernizacja budynków

Termoizolacja budynku też jest częścią procesu termomodernizacji, co oznacza, że planując jej wykonanie, można skorzystać z dofinansowań, chociażby wykorzystując programy termomodernizacyjne, takie jak Czyste Powietrze. Dotacje obejmują kompleksowe ocieplenie budynku, w tym przegród budowlanych, a także stolarkę okienną, drzwiową czy uszczelnienie bram garażowych. Dotacje na ocieplenie domu mogą obejmować również audyt energetyczny, ale w tym przypadku należy podczas przedsięwzięcia zrealizować zakres prac wskazany w audycie jako wymagające wykonania. Koszt materiałów, bez względu na to, ile kosztuje ocieplenie domu, może ponadto zostać uwzględniony w uldze termoizolacyjnej. Warto jednak pamiętać, że wartość ulgi nie może przekroczyć 53 tys. zł.

Wydaje się, że obowiązkowe inwestycje w ocieplenie bądź nowe urządzenia grzewcze nie ominą żadnego obywatela, którego dom nie spełnia wymagań energetycznych przedstawionych przez unijną komisję. Na szczęście obowiązkowa termomodernizacja budynków nie musi być przeprowadzona jeszcze w 2023 roku. Obiekty o najniższej klasie energetycznej powinny zostać zmodernizowane w ciągu 4 najbliższych lat. To, w połączeniu z wieloma rządowymi dofinansowaniami i ulgami w znaczący sposób ułatwia sytuację niektórych osób.