Spis treści:
Dawniej służyły jako schronienie dla pasterzy i myśliwych lub dosyć prymitywne miejsce zamieszkania. Obecnie ziemianka to rodzaj piwniczki ogrodowej zagłębionej poniżej gruntu. W ostatnich latach jest rozwiązaniem dosyć popularnym, bo może stanowić architekturę o charakterze dekoracyjnym. Nie należy jednak zapominać przy tym o jej użytkowych funkcjach i walorach. A tych jest więcej, niż początkowo może się wydawać. Nowoczesna i dobrze zaprojektowana ziemianka to nierzadko dziś miejsce, w którym chętnie spędza się czas. Może też stanowić powód do zazdrości dla sąsiadów.
Ze względu na umiejscowienie głównej części pod ziemią, ziemianka sprawdzi się przede wszystkim jako spiżarnia. Stała i optymalna temperatura od 3oC do 11oC przez cały rok daje możliwości skutecznego przechowywania żywności. Mogą to być warzywa i owoce z ogrodu, ale również przetwory czy mięso. W przeciwieństwie do lodówki nie jest tu konieczne zasilanie elektryczne, co wpływa na energooszczędność. Wilgotność powietrza nierzadko osiąga poziom 80-90%. Miłośnicy trunków przechowują w niej wina, miody pitne i nalewki. Przy okazji lokalizują tam też urokliwe miejsce do ich degustacji. W skrajnych sytuacjach, w razie różnych zagrożeń czy anomalii pogodowych, ziemianka może służyć także jako schron. Za wadę niektórzy uznają czas budowy, który wynosi zwykle od kilku do kilkunastu tygodni.
Zrób to sam – ziemianka w ogrodzie
Budowę ziemianki można zlecić specjalistycznej firmie, można też zrobić ją samodzielnie. Nie jest to skomplikowany proces. Sam koszt wykonania też może być stosunkowo niski. Wszystko zależy od powierzchni ziemianki oraz materiałów, jakie planujemy użyć. Dawniej były to zwykłe zagłębienia w ziemi, gdzie ściany zabezpieczano gliną i kamieniami. Takie rozwiązanie jest najtańsze, choć współcześnie niezbyt popularne. Rynek oferuje nawet gotowe ziemianki z betonu lub z tworzyw sztucznych stosowanych przy budowie jachtów. Nie grozi im zawilgocenie i wystarczy je tylko wkopać odpowiednio w ziemię. Najczęściej używa się jednak standardowych materiałów budowlanych. To wpływa również na estetykę i trwałość podziemnych pomieszczeń.
Według przepisów, ziemianka nie jest obiektem budowlanym, o ile jej powierzchnia nie przekroczy 35 m2. Niemniej powinno zgłosić się zamiar jej wykonania w odpowiedniej instytucji – urzędzie miasta lub starostwie powiatowym. Brak odzewu w ciągu 21 dni oznacza tzw. milczącą zgodę i wtedy można rozpocząć prace budowlane. Jednocześnie trzeba pamiętać, że na każdych 500 m2 mogą znajdować się maksymalnie dwa takie obiekty. Na działce innej niż rekreacyjna ziemianka powinna być dostosowana do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W przypadku jego braku, należy wystąpić o warunki zabudowy oraz obszar oddziaływania budynku. W większości przypadków będzie to tylko zwykła formalność, której trzeba jednak dopełnić.
Grunt to lokalizacja
Jak zrobić samodzielnie ziemiankę ogrodową? Wbrew pozorom nie jest to takie trudne zadanie, choć na pewno przydaje się tu tzw. smykałka i podstawowe umiejętności budowlane. Na początek trzeba jednak zbadać stabilność podłoża i poziom wód gruntowych. Muszą one znajdować się pod posadzką planowanej konstrukcji. Usytuowanie na działce to bardzo istotna kwestia i tu trzeba wziąć pod uwagę kilka szczegółów. Teren pod ziemiankę powinien być suchy i nie podmakać okresowo w trakcie intensywnych opadów. Z tego powodu dobrze sprawdzają się lekkie wzniesienia. Kolejna istotna kwestia to teren zacieniony, choć jednocześnie w pewnym oddaleniu od drzew, bo ich rozrastające się korzenie mogą uszkodzić ściany konstrukcji.
Już na etapie planowania trzeba dobrze usytuować wejście. Powinno ono być skierowane na północ. Dzięki temu słońce będzie mniej nagrzewać ścianę frontową i uda się zachować wewnątrz optymalną temperaturę. Jednocześnie dostęp do wejścia powinien być zapewniony o każdej porze roku. Kolejna istotna kwestia to sprawna wentylacja podziemnego pomieszczenia. Eksperci sugerują, że powinna ona znajdować się od wschodu ziemianki i to również warto wziąć pod uwagę jeszcze przed rozpoczęciem typowych prac budowlanych.
Budowa ziemianki krok po kroku
Kiedy mamy wybraną odpowiednią lokalizację, należy zrobić wykop. Istotna jest jego głębokość, choć nie ma tu uniwersalnych wskazań. Sugeruje się minimum 0,8 m, ale niektórzy jako optymalne wskazują 1,2 m, a jeszcze inni 2 m. Głębsza piwniczka, zwłaszcza poniżej granicy zamarzania gruntu, daje stabilniejszą temperaturę, ale koszt jej budowy jest większy, a samo zejście do niej może okazać się mniej wygodne. Obwód wykonywanego wykopu powinien być większy niż planowana piwniczka. Wybraną z wykopu ziemię można później wykorzystać jako podłoże roślin do obsadzania ziemianki.
Następnie należy zabezpieczyć deskami ściany przed osypywaniem. Kolejny etap to już wylanie fundamentów z chudego betonu na grubość ok. 10 cm. Po wyschnięciu umieszczamy na nim warstwę izolacyjną z papy lub z folii izolacyjnej. A kolejną warstwę znów stanowi beton. Ściany można budować z pustaków, cegieł, betonowych bloczków lub betonu z prętami zbrojeniowymi. Wznosimy je na minimum 2 m. Trzeba tu pamiętać o pozostawieniu odpowiednich otworów na drzwi wejściowe oraz wentylację. Sugerowana grubość ścian to minimum 25 cm. W przypadku wykorzystania betonu, należy wziąć pod uwagę, że jego wiązanie trwa ok. 4 tygodnie i deskowanie można usunąć dopiero po tym czasie. Jeśli ziemianka ma mieć zejście w postaci schodów, to dobry moment na ich wykonanie.
Strop, posadzka i drzwi
Sklepienie może być płaskie lub łukowe, co lepiej wzmocni konstrukcję. Dlatego należy przygotować rusztowanie we właściwym kształcie i połączyć zbrojenie stropu z tym ze ścian. Następnie wylewa się beton na grubość minimum 15 cm. Po jego zawiązaniu strop i ściany trzeba zaizolować kilkoma warstwami: przeciwwodną, termiczną i paroizolacją. Przed wejściem przyda się przedsionek lub daszek. Dookoła ścian oraz nad stropem konieczny jest drenaż. Wykończenie wnętrza to kwestia indywidualna. Na posadzkę sprawdzi się kamienna kostka brukowa, na ścianach tynk lub kamienna okładzina.
Wybór drzwi to także istotna kwestia. Nie mogą być za ciężkie, ale jednocześnie powinny zapewniać odpowiednią izolację od warunków zewnętrznych. Kolor i model to indywidualne preferencje, ale powinny zachowywać wodoszczelność. Dla wygody znaczenie ma ich wielkość i kształt. W przypadku ziemianki nie muszą być ustawione w pionie. Przewody elektryczne bardziej sprawdzą się przy większej piwniczce, ale nie są też koniecznością. Jeśli jednak się na nie zdecydujemy, trzeba pamiętać o tym, aby cały osprzęt był przeznaczony do pomieszczeń wilgotnych.
Istotne szczegóły
Kiedy zastanawiamy się, jak zbudować ziemiankę, musimy wziąć pod uwagę, że niektórych elementów nie można pominąć. Należy do nich zaliczyć wentylację. Odpowiedni dopływ powietrza chroni pomieszczenie przed nadmiernym zawilgoceniem. Rury wentylacyjne można np. wyprowadzić pionowo w górę i przykryć je daszkami. Dosyć istotny jest również drenaż opaskowy wokół piwniczki, który pozwoli odprowadzić wodę z dala od ścian. W tym samym celu może być także konieczna studzienka przed wejściem.
Jeśli chcemy ukryć ziemiankę przed wścibskimi oczami i zapewnić jej dodatkową warstwę izolacyjną chroniącą przed mrozem oraz słońcem, to należy przykryć ją ziemią. Tutaj wytyczne również są różne. Niektórzy eksperci uważają, że wystarczy warstwa grubości 30 cm, inni podają 60 cm, a jeszcze inni nawet powyżej 1 m. Dach można obsadzić roślinami, które wzmocnią i ustabilizują grunt. Sprawdzą się tu trawa, byliny ozdobne, zioła czy nieduże krzewy. We wnętrzu warto rozplanować miejsce na nieduży blat lub stół, a także szafkę z szufladą na przydatne narzędzia i naczynia. Zanim w ziemiance umieszczone zostaną produkty spożywcze, pomieszczenie trzeba schłodzić. Dobrym sposobem jest tu pozostawienie otwartych drzwi na noc.
