Spis treści:
Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat można było zauważyć dynamiczny rozwój miast. Szereg nowoczesnych rozwiązań wdrażanych do ich infrastruktury przyczynia się do poprawy funkcjonowania transportu, wzrostu gospodarczego i polepszenia jakości życia. Wszelkie wprowadzane modyfikacje mają jednak wpływ nie tylko na obecną sytuację – efekty podejmowanych decyzji, pozytywne i negatywne, będą ponosić przyszłe pokolenia.
Niestety, urbanizacja niesie ze sobą także szereg niekorzystnych skutków, takich jak zanieczyszczenie powietrza, wzrost temperatury czy ograniczenie powierzchni terenów zielonych. Odpowiedzią na to jest zrównoważony rozwój obejmujący wybór rozwiązań korzystnych lub neutralnych dla środowiska i zdrowia człowieka. Przykładem może być transport elektryczny, wykorzystanie alternatywnych źródeł energii czy zwiększenie ilości zieleni miejskiej. W koncepcję przyjaznych naturze miast wpisuje się rozwiązanie zwane zielonym dachem. Czym jest i jakie korzyści może przynieść mieszkańcom?
Czym są zielone dachy?
Dachy zielone są rodzajem stropodachu pełniącego funkcję tradycyjnego dachu, jednak różniącego się od niego budową. Coraz częściej można je spotkać na terenach zurbanizowanych, gdzie służą do zagospodarowania powierzchni roślinnością. Mają specjalną konstrukcję z podłożem, które jednocześnie pokrywa dach i umożliwia sadzenie roślin. Mogą być montowane na domach jednorodzinnych, budynkach użyteczności publicznej, altanach ogrodowych czy wiatach, poprawiając aspekty wizualne otoczenia. To rozwiązanie zastosowano np. na dachu gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.
Powstające nieustannie nowe osiedla, wielkopowierzchniowe parkingi i związana z nimi nowopowstała infrastruktura drogowa poprawiają jakość życia w mieście, ale też przyczyniają się do jego „betonowania” i wypierania zielonych form krajobrazu. Zaadoptowanie zielonych dachów pozwala na kreowanie nowych form architektonicznych. Nadają one budynkom unikalnego charakteru i wyróżniają je na tle otoczenia. Jednocześnie mogą stanowić przestrzeń użytkową tarasów, stając się miejscem do wypoczynku.
Konstrukcja zielonych dachów
Dachy zielone są tworzone w systemie odwróconym, co oznacza, że warstwa izolacji termicznej znajduje się nad izolacją przeciwwodną. Dzięki temu pierwsza powłoka stanowi jednocześnie zabezpieczenie przed uszkodzeniami i niekorzystnymi czynnikami atmosferycznymi, a druga eliminuje ryzyko kondensacji pary wodnej i pozostaje w stałej temperaturze zbliżonej do tej z wnętrza budynku. Taka konstrukcja powinna spełniać kilka podstawowych wymagań, do których należy lekkość, stabilność oraz zachowanie równowagi hydrologicznej i termicznej. Ponadto stałe narażenie na duże obciążenia oraz wilgoć sprawia, że muszą być użyte najlepszej jakości materiały o podwyższonych parametrach technicznych. Warstwa wierzchnia powinna być też odporna na przerastanie korzeni roślin, co można uzyskać poprzez zastosowanie wkładki z folii miedzianej bądź specjalnego środka chemicznego.
W dachach zielonych można również wyodrębnić kilka rodzajów zazielenienia. Pierwszym z nich jest wysokie zazielenienie intensywne. W jego skład wchodzą wszystkie rodzaje roślin: byliny, krzewy, trawy, a nawet drzewa. Konieczna jest w tym przypadku systematyczna pielęgnacja obejmująca podlewanie i nawożenie. Ten typ najbardziej przypomina wolne tereny zielone. Kolejnym rodzajem jest zazielenienie niskie intensywne. Podobnie jak w pierwszej opcji wykorzystuje się w nim różnorodne rośliny. To, co go wyróżnia, to brak drzew oraz mniejsze wymagania w zakresie nawadniania. Można też wybrać rozwiązanie niewymagające praktycznie żadnej pielęgnacji, czyli zazielenienie ekstensywne. Wykorzystuje się w nim rośliny o najmniejszych wymaganiach wegetacyjnych, które same są w stanie się utrzymać. Na tego typu dachy wybiera się gatunki dostosowane do trudnych warunków klimatycznych oraz ze zdolnością do regeneracji.
Funkcje zielonych dachów w przestrzeni miejskiej
Oprócz walorów estetycznych zielone dachy mają wiele innych cennych zalet. Dzięki procesowi fotosyntezy przeprowadzanej przez rośliny oczyszczają powietrze i produkują tlen – przykładowo, 155 m² zieleni na dachu jest w stanie pokryć zapotrzebowanie na tlen dla jednej osoby. Ponadto taki dach pełni funkcję filtra powietrza, bo pochłania nawet do 20% szkodliwych gazów i to na nim osadza się kurz czy sadza. Jego kolejną właściwością jest retencjonowanie opadów – jest w stanie zatrzymać od 15 do 90% wody, dzięki czemu poprawia się bilans wodny w przestrzeni miejskiej.
Istotnym atutem zielonego dachu są również jego własności termoizolacyjne. W gorące dni trudniej się nagrzewają, więc umożliwiają obniżenie kosztów klimatyzacji, natomiast zimą zmniejszają straty ciepła i pozwalają zaoszczędzić na rachunkach za ogrzewanie. Dodatkowo doskonale tłumią hałasy, tym samym tworząc lepsze warunki do snu i odpoczynku. Co więcej, jak powszechnie wiadomo, zieleń korzystnie oddziałuje na psychikę człowieka – uważa się, że koi zmysły, uspokaja, poprawia nastrój i obniża poziom kortyzolu. W związku z tym poleca się zastosowanie takich dachów w miejscach pracy oraz obiektach rekreacyjno-wypoczynkowych.
Ekologia i ochrona środowiska są coraz ważniejszymi aspektami w XXI wieku. Globalne ocieplenie i konsekwencje zmian klimatycznych skłaniają ludzkość do zmian w funkcjonowaniu obecnego, nowoczesnego świata. Ważną rolę w tym zakresie mogą odegrać zielone dachy – mają wpływ na zwiększenie bioróżnorodności biologicznej nie tylko na terenach miejskich, ale też wiejskich. Taka zieleń idealnie wkomponuje się wówczas w tło danej budowli.
