Spis treści:
Wielu inwestorów staje przed decyzją, czy potrzebna im będzie piwnica, czy lepiej zbudować dom z tzw. pomieszczeniami zastępczymi. Zwykle argumentem przemawiającym za drugim rozwiązaniem są niekorzystne warunki wodno-gruntowe oraz niższe koszty. Jednak dodatkowa powierzchnia użytkowa zdecydowanie może być warta ich poniesienia.
Jak zrobić piwnicę tańszym kosztem? Podobnie jak we wszystkich obszarach budowy domu, wydatki da się zaoszczędzić, jeśli chociaż część prac wykona się we własnym zakresie. Proste etapy, takie jak tynkowanie czy zasypywanie piwnicy, można przeprowadzić własnymi siłami. Należy wówczas dokładnie rozważyć, jaką część konstrukcji chce się pozostawić w pieczy doświadczonej firmy budowlanej, co z pewnością daje więcej przestrzeni na indywidualne planowanie. Właściciele budynków mogą wyrażać swoje oczekiwania i aktywnie uczestniczyć w ich spełnianiu, bez konieczności brania na siebie pełnej odpowiedzialności. Jeśli posiada się duże doświadczenie w rzemiośle budowlanym, można zająć się budową piwnicy samodzielnie krok po kroku.
Czynniki wpływające na koszty wykonania piwnicy
Betonowa piwnica to wbrew pozorom niemała inwestycja. Według szacunków, jej stworzenie może zwiększyć koszt budowy domu od ok. 20% do nawet 30%. Na koszty wpływa stopień skomplikowania konstrukcji, użyte materiały izolacyjne czy liczba ewentualnych okienek. Wiele zależy od poziomu wód gruntowych oraz rodzaju gruntu, który należy na wstępie przebadać, aby ustalić, czy budowa piwnicy jest w ogóle możliwa. Bardzo istotne, aby podpiwniczenie było odporne na wodę oraz wilgoć gruntową.
W przypadku samodzielnego budowania piwnicy najważniejsze decyzje trzeba podjąć wspólnie ze specjalistą. Zaliczają się do nich między innymi wymienione poniżej aspekty.
Sprecyzowanie przeznaczenia powierzchni użytkowej piwnicy
Należy określić, czy piwnica będzie wykorzystywana np. jako ogrzewana piwnica mieszkalna, czy jako nieogrzewana piwnica magazynowa, z uwagi na to, iż wymagania dotyczące drugiej kategorii są niższe. W razie wątpliwości zawsze należy wybrać optymalnie izolowany wariant, nawet jeśli pomieszczenie na dany moment nie jest przeznaczone do ogrzewania.
Naprężenia w gruncie
W raporcie o terenie musi zostać określony poziom wód gruntowych. Jeśli jest on wysoki, konstrukcja wymaga specjalnego uszczelnienia.
Jakość betonu
Ponieważ piwnice są często narażone na kontakt z wodami gruntowymi oraz działanie wilgoci, wybór rodzaju betonu ma zasadniczy wpływ na zminimalizowanie ryzyka przedostawania się wody do jej wnętrza. Należy zastosować beton cechujący się wysoką wodoszczelnością, odpornością na mróz oraz substancje chemiczne mogące np. zaatakować zbrojenie stalowe.
Określenie projektu technicznego piwnicy
Już na etapie projektowania konieczne jest ustalenie, czy izolacja przeciwwodna i przeciwwilgociowa zostanie wykonana jako “biała” czy “czarna wanna”.
Czarna wanna
“Czarna wanna” to rodzaj izolacji, której ciemny kolor nadają tworzące ją materiały, takie jak lepik asfaltowy i papa. Podczas wykonywania “czarnej wanny” główną trudność stanowi zapewnienie ciągłości izolacji, szczególnie w przypadku, gdy wykop fundamentowy jest niewiele większy niż sama konstrukcja piwnicy. Niestety tego rodzaju izolacja często ulega uszkodzeniom, nawet już podczas zasypywania fundamentów. Jako prewencja zalecane jest dodatkowe zabezpieczenie jej przed uszkodzeniami, np. za pomocą ścianki z cegły lub folii tłoczonej. Naprawa uszkodzeń w “czarnej wannie” jest zazwyczaj problematyczna, wymagając nierzadko odkopywania fundamentów.
Biała wanna
W przypadku “białej wanny” budynek oparty jest na płycie fundamentowej, w sposób ciągły połączonej ze ścianami zewnętrznymi, wewnętrznymi oraz stropem piwnicy. Zasadniczą rolę w uszczelnieniu pełni odpowiednio zaprojektowana konstrukcja z wodoszczelnego betonu, niewymagająca izolacji powłokowych. Pełni ona funkcję stabilizującą i jednocześnie zapewnia skuteczną izolację.
Niezmiernie istotny jest tu proces projektowania fundamentów, w tym kształtu, rozmiarów, a także elementów zbrojenia. Konieczne jest bezwzględne przestrzeganie harmonogramu prac, gdyż ewentualne błędy będą skutkować nieszczelnością. Kluczowy jest m.in. etap wibracji mieszanki betonowej, zamontowanie profili i innych elementów uszczelniających oraz wprowadzanie ich w miejscach przerw technologicznych czy dylatacji konstrukcyjnych.
Montaż powinien odbywać się zgodnie z wytycznymi projektanta przy ścisłym zachowaniu reżimów technologicznych.
Budowa piwnicy w postaci „białej wanny” przynosi korzyści w postaci niższych kosztów oraz większej pewności, że ściany pozostaną szczelne, ponieważ tego rodzaju konstrukcje wykazują zdolność do samouszczelniania.
Budowa piwnicy krok po kroku
W instrukcjach, jak zbudować piwnicę, wyróżnić można następującą kolejność prac:
-
- Analiza terenu
- Wytyczenie budynku
- Wykonywanie wykopów
- Ewentualne ułożenie drenażu
- Zabezpieczenie fundamentów
- Zbudowanie ścian piwnicy
- Montaż instalacji w gruncie
- Przygotowanie podłoża pod podłogę
- Układanie warstw podłogowych
- Izolacja ścian
- Konstrukcja stropu
- Zasypywanie wykopów
- Wylewanie fundamentów
Prace ziemne
Kiedy wytyczone zostało już miejsce pod piwnicę, można przystąpić do wykonania wykopów. Najlepiej zrobić to przy wsparciu koparki. Na początek trzeba zdjąć wierzchnią warstwę gleby zwaną humusem, na powierzchni w obwodzie o ok. 1,5 m szerszym niż planowana piwnica. Końcową warstwę ziemi najlepiej usuwać ręcznie, ponieważ naruszony grunt trudniej jest utwardzić. W tym celu stosujemy chudy beton lub piasek zmieszany z cementem. Wykopaną ziemię można wykorzystać do kształtowania powierzchni działki lub wywieźć poza teren budowy. Warto zaznaczyć, że prace ziemne to najdroższy etap budowy piwnicy.
Mocne fundamenty
Kolejnym etapem budowy piwnicy betonowej jest utworzenie tzw. ław fundamentowych. Są one szersze niż ściany piwnicy. Pod ławami tworzy się podlewkę z chudego betonu poniżej poziomu przyszłej piwnicznej podłogi. Same ławy wykonywane są z betonu wzmocnionego prętami zbrojeniowymi. Najlepiej zabetonować je w szalunku. Następnie całość trzeba szczelnie zaizolować, zabezpieczając w ten sposób piwnicę przed przenikaniem wilgoci. Miejsce pomiędzy ławami można wypełnić żwirem lub ubitym piaskiem. Następnie należy na wierzchu ułożyć geowłókninę i umieścić kolejną warstwę chudego betonu.
Czas potrzebny na utwardzenie betonu
Ściany piwnicy powinny opierać się na wcześniej położonych ławach fundamentowych. W pierwszej kolejności jednak beton musi uzyskać odpowiednią wytrzymałość. Standardowo przyjmuje się, że trwa to 28 dni. Ławy należy dobrze wypoziomować, ponieważ zewnętrzne ściany betonowej piwnicy przenoszą ciężar całego domu. Muszą one również wytrzymać boczne parcie gruntu. Wymaga to dużej solidności i odpowiednich wzmocnień. Na poziomie parteru ławy powinny być połączone z żelbetowym wieńcem, który usztywni całą konstrukcję domu.
Odpowiednio dobrany budulec
Planując budowę piwnicy krok po kroku, przede wszystkim trzeba uwzględnić fakt, iż nie każdy materiał budowlany nadaje się na zewnętrzne ściany piwniczne. Pustaki ceramiczne o dużych wolnych przestrzeniach nie wytrzymają obciążeń. Z kolei beton komórkowy czy ceramika poryzowana są zbyt nasiąkliwe. W tej sytuacji dobrym budulcem będzie cegła pełna, beton, pustaki szalunkowe czy bloczki keramzytobetonowe, choć te lepiej się sprawdzą do robót powyżej stanu zerowego. Najbardziej rozpowszechnione i najchętniej stosowane w budowie ścian piwnic pozostają bloczki betonowe. Pozwalają one oszczędzić czas i pieniądze – jest to rozwiązanie relatywnie tańsze na tle innych.
Wznoszenie ściany piwnicy z bloczków betonowych
Konstrukcja ścian w piwnicy powinna zależeć od konstrukcji przewidzianych na parterze. Stosuje się taką samą liczbę warstw. Ściany fundamentowe należy zawsze usztywnić za pomocą słupów żelbetowych lub zbrojenia, które musi być szczególnie solidne, jeżeli dom jest posadowiony na skarpie. Wszystkie warstwy bloczków układamy na cementowej zaprawie, za każdym razem dokładnie sprawdzając poziom ich położenia. Murowanie zaczynamy od narożników. Spoiny należy wypełniać w taki sposób, aby miały jednakową grubość (10-15 mm). W celu zachowania trwałości i sztywności ścian nośnych, najlepiej co drugi bloczek ściany wewnętrznej układać na warstwie pustaków ściany zewnętrznej.
Na co jeszcze zwrócić uwagę?
Budując betonową piwnicę, trzeba pamiętać o izolacji ścian zgodnie z założeniami projektu. Zazwyczaj będzie to hydroizolacja pionowa na warstwie zewnętrznej. Ściany działowe wykonuje się już często po ułożeniu instalacji w gruncie i związaniu betonowego podkładu pod podłogę. Kiedy betonowa podłoga i ścianki działowe są gotowe, realizuje się zamknięcie stanu zerowego, to znaczy budowę stropu nad piwnicą oraz zasypanie wykopu wykonanego wokół konstrukcji.
Budowa betonowej piwnicy pod istniejącym budynkiem
Stworzenie piwnicy pod istniejącym już domem także jest możliwe, choć wymaga nieco innego postępowania. Jest to też inwestycja bardziej skomplikowana i często kosztowniejsza. Najpierw trzeba stworzyć projekt podziemnej kondygnacji w oparciu o już istniejący budynek. Konieczna będzie również ocena jakości fundamentów, a tu niezbędna jest tzw. odkrywka. Jeśli budowa jest możliwa, wszelkie prace należy prowadzić etapami i stosując wzmocnienia. Przede wszystkim zaś, stworzenie standardowej piwnicy pod istniejącym domem, zgodnie z obowiązującą obecnie Ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, wymaga pozwolenia na budowę.