Spis treści:
Celem każdej instalacji elektrycznej w budynku jest dostarczanie energii do różnego rodzaju odbiorników oraz urządzeń. Stanowi ona zawsze część większego systemu sieci niskiego napięcia, na który składają się liczne przewody, kable, przyrządy łączeniowe czy zespoły prądotwórcze. Standardowym osprzętem są też tzw. puszki elektroinstalacyjne. Zadaniem tego plastikowego pojemnika umieszczonego w ścianie jest przede wszystkim ochrona połączeń przewodów instalacji elektrycznej i ułatwienie montażu np. gniazd elektrycznych.
Czasy jednak się zmieniają i obecnie już na etapie planowania następuje rezygnacja z puszek typowo rozdzielczych (łączeniowych). Trudno je znaleźć w budownictwie młodszym niż 10 lat. Mówimy wtedy o instalacji elektrycznej bezpuszkowej. Jest to jednak pewne uproszczenie. Pamiętać należy, że w rzeczywistości tego rodzaju instalacja elektryczna nie jest wykonywana całkowicie bez puszek instalacyjnych. Bezpuszkowa instalacja elektryczna charakteryzuje się tym, że przewody są poprowadzone od skrzynki z bezpiecznikami do pierwszego punktu elektrycznego, a z niego do kolejnego. Tak więc wszystkie kable łączy się bezpośrednio pod osprzętem – w puszkach gniazd oraz wyłączników osadzonych w ścianie.
Co zatem warto wybrać w przypadku inwestycji – instalację puszkową czy bezpuszkową? Czy instalację elektryczną bezpuszkową cechują wyłącznie zalety, czy posiada ona także wady? W naszym dzisiejszym artykule postaramy się odpowiedzieć na te właśnie pytania.
Instalacja puszkowa czy bezpuszkowa?
Analizując starą instalację elektryczną w przykładowym mieszkaniu, można zwykle zaobserwować, że składa się ona z dwóch głównych obwodów: jednego z przeznaczeniem dla gniazdek elektrycznych oraz drugiego do oświetlenia. Przewody w instalacji elektrycznej puszkowej są zazwyczaj prowadzone standardowo od bezpieczników przy drzwiach wejściowych pod sufitem, zaś odgałęzienia do poszczególnych pomieszczeń zlokalizowane są w puszce łączeniowej. Puszki te, zamykane za pomocą pokrywy, muszą pozostawać dostępne po wykończeniu ścian, w efekcie czego wystająca pokrywa psuje wizualną atrakcyjność pomieszczenia.
Natomiast tzw. elektryka bezpuszkowa charakteryzuje się brakiem puszek łączeniowych pod sufitem, dzięki temu, iż w skład systemu wchodzą połączenia wykonywane w puszkach instalacyjnych. To właśnie w nich montowane są gniazdka lub włączniki. Ewidentną zaletą tego rozwiązania jest możliwość dostępu do wszystkich połączeń z poziomu podłogi nawet po zakończeniu prac wykończeniowych. Jednocześnie instalacja bezpuszkowa, krok po kroku wykonana profesjonalnie, wyróżnia się większą estetyką, ponieważ eliminuje konieczność zastosowania pokryw wyraźnie odznaczających się na tle ściany.
Instalacja elektryczna bezpuszkowa – schemat
Schemat instalacji elektrycznej bezpuszkowej charakteryzuje się prostotą. Przy prawidłowym wykonaniu przewody znajdują się przede wszystkim w pasie przypodłogowym oraz w przestrzeni podsufitowej. Większość z nich ułożona jest więc poziomo. Przewody pionowe odchodzą od nich wyłącznie w kierunku gniazdek (w górę) albo włączników czy punktów oświetleniowych (w dół). Dopuszczalne jest również umieszczenie ich pod posadzką. Wszelkie kable powinny być układane wyłącznie wzdłuż linii prostych i załamywane pod kątem prostym. Skosy są niedopuszczalne. Dzięki temu układ przewodów wewnątrz ściany jest łatwy do przewidzenia. Ogranicza to możliwości uszkodzenia kabli podczas remontów i zmiany wystroju pomieszczeń.
Jednocześnie zastosowanie bezpuszkowej instalacji elektrycznej pozwala uniknąć nagromadzenia przewodów, a także ułatwia rozdzielenie obwodów o różnym przeznaczeniu – osobne dla oświetlenia, odbiorników wymagających indywidualnego zabezpieczenia czy gniazd wtyczkowych z podziałem na ogólne, łazienkowe i kuchenne. To z kolei pozwala skutecznie ograniczyć ryzyko rozległej awarii, a więc takiej, która obejmowałaby więcej niż jeden obwód. Warto od razu rozważyć wybór głębszej puszki instalacyjnej, aby w przyszłości znalazła ona też zastosowanie w rozwiązaniach proponowanych przez systemy inteligentnego domu.
Działania przy tworzeniu instalacji elektrycznej bezpuszkowej można prześledzić na poniższej wizualizacji schematu uwzględniającego oświetlenie.
Wychodzimy od wyłącznika nadprądowego w rozdzielnicy głównej do pierwszego punktu elektrycznego, którym może być puszka instalacyjna na gniazdko elektryczne. Obwód z gniazdkami w wersji bezpuszkowej prowadzimy od jednego gniazdka do kolejnego. Połączenia wykonywane są w puszkach instalacyjnych z zastosowaniem np. złączek Wago albo bezpośrednio na zaciskach.
Schemat instalacji bezpuszkowej oświetlenia jest analogiczny. Wychodzący z rozdzielnicy głównej obwód oświetleniowy kieruje się do pierwszego włącznika. Stamtąd zasilanie wyprowadzane jest do kolejnego włącznika, a ponadto odpowiedni przewód do punktu oświetleniowego – lampy na suficie czy kinkietu.
Istotne szczegóły podczas montażu
Bezpuszkowa instalacja elektryczna, aby była w pełni bezpieczna i funkcjonalna, musi zostać wykonana zgodnie ze schematem, ale również z obowiązującymi normami i przepisami prawa. Przede wszystkim obwody powinny być bezwzględnie trójprzewodowe. Łączenia mogą mieć miejsce wyłącznie w puszkach gniazd i wyłączników. Do połączeń należy wykorzystywać dedykowane złączki lub lutownicę. Skręcanie nie jest rozwiązaniem bezpiecznym. Jednocześnie przewody znajdujące się w puszce instalacyjnej należy najpierw połączyć ze sobą, a dopiero wtedy poprowadzić od nich zasilanie gniazdka czy łącznika. W ten sposób przy awarii w tym miejscu inne elementy obwodu pozostaną sprawne.
Same gniazdka wtyczkowe powinny zawierać bolec ochronny, a te mające kontakt z wilgocią muszą być bryzgoszczelne. Oprócz tego lepiej do ich instalacji dobrać przewód o przekroju żył 2,5 mm2. Mają one lepsze parametry obciążalności prądowej długotrwałej. Do instalacji oświetleniowej sugerowany jest przewód o przekroju żył 1,5 mm2. Kable prowadzone w posadzce należy zabezpieczyć przed uszkodzeniami mechanicznymi za pomocą peszli. Dodatkowo w instalacji trzeba zastosować wyłącznik nadprądowy i różnicowoprądowy oraz zabezpieczenie przeciwprzepięciowe.
Instalacja bezpuszkowa – prawidłowe łączenie przewodów krok po kroku
Prawidłowy sposób postępowania przy łączeniu przewodów przedstawia się w następująco. Przed umieszczeniem przewodów w puszce należy usunąć na końcówkach izolację zewnętrzną i dopasować długość żył. Ważne jest przy tym, aby unikać ich nadmiernego skręcania i zginania. Żyły przewodów grupujemy według kolorów i łączymy je za pomocą złączek typu Wago. W dalszej kolejności, zachowując odpowiednią kolorystykę, montuje się w złączkach krótkie odcinki przewodów do przyłączenia gniazdka. Złączki układa się na dnie puszki.
Jak wynika z powyższego opisu, w pierwszym kroku łączy się ze sobą przewody, a od tych połączeń prowadzi się zasilanie gniazdka. Dzięki temu przede wszystkim zyskuje się pewność, że potencjalna awaria danego gniazdka nie zakłóci ciągłości połączeń w pozostałej części obwodu. Dodatkową zaletą jest możliwość wizualnej kontroli prawidłowości wykonanych połączeń jeszcze przed montażem gniazdka. Łatwiej jest też operować o połowę mniejszą ilością przewodów.
W przypadku bardziej skomplikowanego układu (np. z puszką potrójną przewidzianą w bezpuszkowej instalacji elektrycznej na wyłącznik oświetlenia i dwa gniazdka wtyczkowe), również pozostaje on przejrzysty, minimalizując ryzyko pomyłki w wykonaniu połączeń.
Zalety oraz wady instalacji elektrycznej bezpuszkowej
Brak charakterystycznego dekielka puszki łączeniowej, umieszczonego w ścianie wysoko przy suficie lub nisko przy podłodze, to dla wielu duży atut pod kątem estetyki. Zwłaszcza że ułatwia dowolne zmiany w aranżacji pomieszczenia także w przyszłości. Lokalizacja łączeń w bezpuszkowej instalacji elektrycznej sprawia, że łatwo i wygodnie do nich dotrzeć, znaleźć usterkę czy przeprowadzać kontrolę okresową. To ma bezpośredni wpływ na skrócenie czasu tych czynności. Sam montaż również jest uproszczony w porównaniu do wcześniejszych rozwiązań. Liczba przewodów przecinających ścianę pozostaje bowiem mniejsza, trudniej też popełnić błąd przy ich łączeniu w trakcie instalacji, co wpływa na bezpieczeństwo użytkowania.
Bezpuszkowa instalacja elektryczna ma swoje liczne zalety, ale nie oznacza to, że nie można znaleźć wad, które są z nią bezpośrednio związane. Przede wszystkim podczas montażu zazwyczaj zużywa się więcej przewodów w porównaniu do instalacji puszkowej. Ma to z kolei bezpośredni wpływ na wyższy koszt materiału oraz robocizny zlecanej specjaliście. Wykonanie bezpuszkowej instalacji elektrycznej jest więc po prostu droższe niż zastosowanie tradycyjnych, aczkolwiek starszych rozwiązań. Etap projektowania oraz montażu wymaga też większego wysiłku, co przekłada się również na czas realizacji. To wprawdzie nieliczne wady, ale dla niektórych mogą być kluczowe podczas podejmowania decyzji, czy ostatecznie zdecydować się na instalację bezpuszkową czy puszkową.
